Mithat Yurdakul / ANKARA – Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Çin ziyaretiyle yeniden gündeme gelen BRICS, ekonomide Batı’ya alternatif blok kimliğini kazanmasıyla dikkat çekiyor. Uluslararası bankacılık ve finans sistemini ABD ve Avrupa Birliği (AB) hakimiyetinden çıkarmayı hedefleyen BRICS ülkeleri, yerel paralarla ticaret üzerinden, doların uluslararası hakimiyetini kırmayı amaçlıyor. BRICS, IMF ve Dünya Bankası’na rakip olarak görülen bankasıyla da gelişmekte olan ülkelerdeki altyapı projelerine yatırım yapıyor.
Çin ziyaretinde, Türkiye’nin BRICS gibi farklı platformlarda yeni işbirliği fırsatlarını aramaya devam ettiğini belirten Fidan, Rusya’da düzenlenmesi öngörülen BRICS toplantısına katılacağını bildirdi. Çin kaynakları ise Fidan’ın “Elbette BRICS üyesi olmak istiyoruz” ifadesini kullandığını duyurdu. Kremlin’den yapılan açıklamada da, Türkiye’nin BRICS ilgisinin memnuniyetle karşılandığı ifade edilerek, “Bu ilgi, Rusya’nın başkanlığında hazırlanan BRICS zirvesinin de gündeminde olacak” denildi.
Temelini Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nin attığı ve isimlerini bu ülkelerin baş harflerinden alan BRICS oluşumu, Mısır, Etiyopya, İran, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ı da arasına alarak büyüdü.
Başlangıçta, gelişmekte olan ülkeler için batı finansal sistemine alternatif bir bankacılık geliştirmeyi odağına alan oluşum, genişlemeyle birlikte jeopolitik bir blok kimliğine bürünmeye başladı.
SWIFT’E ALTERNATİF
Kendi aralarında ve diğer ülkelerle ticarette yeni uluslararası ödeme sistemleri geliştirerek, SWIFT gibi mevcut sistemlere göre daha hızlı, daha ucuz ve daha güvenli para transferi geliştirmek, BRICS’ın önde gelen hedefleri arasında. Yurtiçi ya da dışındaki banka hesaplarına gerçekleştirilen döviz transferleri SWIFT sistemi aracılığıyla gerçekleştiriliyor. Bu işlemlerde uluslararası SWIFT kodu kullanılıyor. Dolar cinsinden SWIFT transferlerin bilgilerine ABD tarafından erişilebiliyor ve istenirse engellenebiliyor. ABD yaptırımı kapsamındaki ülkelerle ticaret yapan ve bu ülkelerdeki muhataplarına SWIFT sistemi üzerinden para gönderenler, takip altına alınarak yaptırımlardan etkilenebiliyor. Çin ve Rusya’nın politik liderliğindeki BRICS de bir süredir uluslararası ticarette batı merkezli SWIFT’e alternatif finansal mesajlaşma sistemi üzerinde çalışıyor.
YENİ PARA BİRİMİ GÜNDEMDE
BRICS’in bir hedefi de uluslararası ticarette dolar ve euro hakimiyetini zayıflatmak. Özellikle uluslararası alanda Amerikan dolarına olan bağımlılığı azaltmak ve alternatif bir ödeme sistemi oluşturmayı planlayan BRICS ülkeleri, sepet para birimi gibi yeni bir rezerv para birimi oluşturma fikrini araştırıyor.
Ancak, dolar ve euro’ya karşı öncelikli amaç, uluslararası ticarette yuan ve ruble başta olmak üzere yerel paraları kullanmak. Bu kapsamda Rusya – Çin ve Rusya – İran gibi ülkeler arasında yerel paralarla ticarete yönelik anlaşmalar mevcut. Özellikle Rusya ile Çin arasındaki ticaretin, yüzde 90’lara varan oranda ruble ve yuan ile gerçekleştirildiği belirtiliyor. BRICS üyesi ülkelerin bankaları arasındaki işbirliğini ve yerel para birimleriyle ticaretini artırmak, BRICS’in önümüzdeki toplantısında da ele alacağı başlıklar arasında. Türkiye de başta doğal gaz ödemeleri olmak üzere öncelikle rublenin, daha sonra TL’nin Rusya ile ticarette kullanılmasını bir süredir gündeminde tutuyor.
IMF’YE RAKİP
Yeni Kalkınma Bankası (NDB), gelişmekte olan ülkelerdeki altyapı ve kalkınma projelerine kaynak yaratma iddiasıyla, BRICS desteğiyle faaliyet yürütüyor. Bankanın fonladığı projeler arasında, üye ülkelerdeki hastane, lojistik, temiz suya erişim, metro yapımı gibi altyapı projeleri öne çıkıyor. Global arenada IMF ve Dünya Bankası’na alternatif olmayı hedefleyen banka, uluslararası ticarette dolar ve euro yerine geçebilecek para birimi arayışında da rol alıyor.
